اسیب شناسی اعتیاد

متادون متعلق به گروهی از مواد به نام شبه افیون هاست. شبه افیون ها موادی با ساختار شیمیائی و عملکردی شبیه به مورفین هستند ( طبیعی و صناعی )، یکی از زیر گروههای شبه افیون ها خانواده مواد افیونی است که شامل داروهای تسکین دهنده درد عصبی مرکزی طبقه بندی می شوند بدین صورت که کارکرد آنها به عنوان کاهش فعالیت این سیستم است. الکل، کانابیس، بنز و دیازپین ها ( شامل دیازپام، لورازپام و...) موارد دیگری از داروهای مضعف هستند. متادون به صورت صناعی ساخته می شود و به عنوان جانشینی برای درمان افراد و ابسته به هروئین و سایر شبه افیون ها به کار می رود. طول مدت اثر آن بسیار طولانی تر از هروئین است به طوری که مدت اثر یک دوز واحد آن تقریباً 24 ساعت است درحالیکه درمورد هروئین ممکن است فقط 2 ساعت باشد. در یک برنامه درمانی معمولاً متادون به صورت محلولی در آب میوه تجویز می گردد.

به طور کلی دو نوع برنامه درمانی با متادون وجود دارد:

1- درمان نگهدارنده یا طولانی مدت که ممکن است ماهها یا سالها به طول انجامد. هدف در این برنامه کاهش آسیب های ناشی از مصرف مواد و بهبود کیفیت زندگی است.

2- برنامه سم زدائی در روش پرهیز مدار ( کوتاه مدت) که تقریباً 14- 5 روز طول می کشد. هدف از این برنامه کاهش رنج های ناشی از قطع مواد افیونی مانند هروئین است.

فواید درمان با متادون :

بسیاری از مردم براین باورند که مصرف کنندگان مواد افیونی بهتر است که مصرف این مواد را به طور کلی قطع کنند. اگر چه این انتخاب برای بعضی از مصرف کنندگان این مواد مناسب به نظر می رسد، اما برای بعضی از آنها احتمال بازگشت زیاد است.

البته، تحقیقات نشان داده اند که برنامه نگهدارنده بامتادون می تواند جنبه های مختلف بهداشتی زندگی فرد معتاد به هروئین را به دلایل زیر ارتقاء بخشد:

1- هروئین با مواد دیگر مخلوط می شود و ناخالصی آن زیاد است.

2- متادون به صورت خوراکی تجویز می شود و خطرات ناشی از تزریق هروئین را ندارد.

این امر موجب کاهش خطرات ناشی از استفاده مشترک از وسایل آلوده در تزریق می گردد و درنتیجه احتمال عفونت های منتقل شونده از راه خون همچون هپاتیتB، هپاتیتC (که موجب مشکلات طولانی مدت برای کبد می شوند) و HIV کاهش می یابد.

3- افرادی که تحت درمان نگهدارنده بامتادون هستند معمولاً به شیوه زندگی متعادل و باثباتی دست می یابند که شامل بهبود وضعیت تغذیه و خواب می شود.

4- فردکمتر تحت استرس قرار می گیرد به این علت که نگران چگونگی تامین هروئین برای استفاده مکرر در طول شبانه روز نیست.

5- متادون به مدت طولانی دربدن باقی می ماند بنابراین روزانه یک بار مصرف می شود.

6- میزان جرم جهت تامین هزینه خرید هروئین کاهش می یابد.

7- موجب کاهش ارتباط معتادان باسیستم قاچاق و عرضه کنندگان مواد می شود.

8- متادون نسبت به مواد غیر قانونی ارزان تر است.

9- دربعضی شرایط می توان متادون را قطع نمود (درصورت تشخیص تیم درمانی ).

متادون در اشکال مختلف

درصورت مصرف متادون دربرنامه نگهدارنده بایدبه موارد زیرتوجه نمود:

1- توجه شود که مراجعان برنامه نگهدارنده با متادون مشاوره تخصصی دریافت کنند.

2- متادون همانند هروئین قوی است و درصورت مصرف غلط خطرناک است.

3- مادامیکه فرد تحت درمان بامتادون است درواقع به صورت جسمی وابسته به شبه افیون هاست.

4- فرد بامصرف یک دوز متادون تجربه نشئگی را ندارد.

5- فرد باید متعهد شود که روزانه ( حتی درتعطیلات ) برای دریافت متادون مراجعه کند.

عوارض:

بعضی افراد در برنامه نگهدارنده با متادون علائم ناخواسته ای را در طول درمان تجربه خواهد کرد. ممکن است که علت آن دوزمتادون تجریز شده باشد به صورتی که بسیار کم یا بسیار زیاد باشد که بخصوص درشروع درمان ایجاد می شود. بعضی از این علائم ناشی از عوارض خود متادون است.

هنگامی که مقدار تجویز شده بسیار کم باشد علائم شبیه به آنفلوانزا است وشامل موارد زیراست:

1- آبریزش بینی، عطسه

2- سیخ شدن موها

3- دردهای شکمی

4- دردپشت ومفاصل

5- احساس ضعف جسمی

6- افزایش درجه حرارت بدن و احساس سرما

7- از دست دادن اشتها

8- تعریق

9- لرزش

10- تحریک پذیری و پرخاشگری

11- اسپاسم ماهیچه ای وپرش عضلانی

12- اختلال درخواب

13- تهوع و استفراغ

14- ولع برای مواد

15- خمیازه

16- اسهال
فردی که مصرف متادون را یکباره قطع کند ممکن است بسیاری از علائم ذکر شده را تجربه نماید. علائم ترک ( بازگیری) معمولاً یک تا سه روز بعد از آخرین مصرف شروع می شود و در حدود روزششم به حداکثر می رسد اما مدت طولانی تری به طولانی می انجامد.

علائم ناشی از مصرف متادون به مقدار زیاد عبارتند از:

1- خواب آلودگی و چرت زدن 6- ضعیف شدن نبض و کاهش فشار خون

2- تهوع واستفراغ 7- تپش قلب

3- تنفس سطحی 8- سرگیجه

4- مردمک نوک سنجاقی 9- اختلال در عملکرد جنسی

5- کاهش دمای بدن 10- گردش خون ضعیف

بعضی افراد ممکن است عوارض را تجربه کنند که ارتباطی با دوز مصرفی متادون ندارد:

1- تعریق (فردبایدحداقل دولیتر آب در روز بنوشدتا دچارکمبود آب بدن نشود)

2- یبوست

3- درد ماهیچه ها ومفاصل

4- کاهش میل جنسی

5- جوش های پوستی و خارش

6- تسکین

7- احتباس مایع

8- کاهش اشتها، تهوع و استفراغ

9- دردشکمی

10- پوسیدگی دندان

11- بی نظمی درقاعدگی

این عوارض مدت کوتاهی پس ازمصرف متادون فروکش می کند.

درافرادی که کارکرد کبدی آنها ضعیف است ( به طور مثال عفونت هپاتیتB، هپاتیت ها ونیز استفاده طولانی مدت از الکل ) مقدار متادون تجویز شده نیاز به نظارت دقیقی دارد.

افرادی که به مواد افیونی و ابستگی ندارند در صورت مصرف متادون علائمی را تجربه خواهند کرد که شبیه به علائم ناشی از مصرف مقدار زیاد متادون است (قبلاً ذکر شده است ) .